Historia parafii

Początki kościoła na Woli nie są zbyt dobrze udokumentowane historyczne. Istnieją wzmianki, że kościół na Woli powstał w 1288 r. wraz z aktem nadawczym księcia Janusza Mazowieckiego. Inni mówią o czasach księcia Janusza Starszego 1381-1429. Znaczenie świątyni i Woli wzrosło z chwilą wyznaczenia jej na miejsce elekcyjne królów Polski, począwszy od Stefana Batorego.

Zanim została erygowana samodzielna parafia, kościołem i duszpasterstwem kierowali jako proboszczowie Dziekani Kapituły Warszawskiej.

11 lipca 1611 roku ks. biskup Andrzej Opaliński erygował samodzielną parafię pod wezwaniem świętych męczenników Wawrzyńca i Stanisława.

Istniejący drewniany kościół został doszczętnie spalony przez Szwedów i odbudowany w 1666 roku. Staraniem ks. biskupa Mikołaja Popławskiego w 1695 roku rozpoczęto budowę obecnej murowanej świątyni. Fundusze na ten cel ofiarowała królowa Maria Kazimiera Sobieska. Niezwykle burzliwe czasy, wojna Północna, przemarsze wojsk pustoszą Wolę i opóźniają budowę kościoła. Ostatecznie zakończenie budowy nastąpiło w 1746 roku z funduszy i staraniem Marii Anny Brühl, żony ministra Augusta III.

Kościół na Woli dzielił wraz z całym narodem ciężkie chwile. Był kilkakrotnie palony i odbudowywany. W okresie powstań narodowych służył jako twierdza broniąca dostępu do stolicy, dzieląc wraz z narodem jego krwawe losy.

Szczególnie mocno na dziejach kościoła i parafii odbiły się losy Powstania Listopadowego. W roku 1834 dekretem carskim świątynia została zamieniona na cerkiew prawosławną, a cała Reduta na cmentarz dla prawosławnych Rosjan – zaborców. Całe wyposażenie świątyni zostało usunięte i zniszczone, a wnętrze dostosowane do liturgii prawosławnej. Świątynię ozdobiły tablice spiżowe głoszące chwałę Rosjan i poniżenie Polaków. Zachowały się i są przechowywane w parafii, a obecnie wypożyczone do muzeum historycznego.

Dnia 1 listopada 1923 roku ks. Kardynał Aleksander Kakowski eryguje na nowo parafię św. Wawrzyńca. Następuje gruntowna przebudowa wnętrza oraz dobudowanie – wydłużenie świątyni według projektu inż. architekta Oskara Sosnowskiego.

Wybuch II Wojny Światowej, a zwłaszcza Powstanie Warszawskie dokonały nowego dzieła zniszczenia. 5 sierpnia 1944 r. ginie u stóp ołtarza ks. proboszcz Mieczysław Krygier, a kilkuset parafian zostaje zamordowanych na placu przykościelnym.

Po wyzwoleniu przystąpiono do odbudowy świątyni, przywracając jaj dawną, zabytkową formę. Nic dziwnego, że tak burzliwe dzieje przyczyniły się do tego, iż z rzeczy zabytkowych nic prawie nie ocalało.

Do najcenniejszych zabytków należy duży obraz Michaela Willmanna „Męczeństwo św. Wawrzyńca” z reparacji niemieckich i kopia obrazu M.B. Częstochowskiej wykonana przez prof. Torwirta. W bocznych ołtarzach znajdują się obrazy św. Wawrzyńca z XVII w. i Serca Jezusowego z początków XX w. Na zewnętrznej ścianie kościoła umieszczona jest płaskorzeźba gen. Sowińskiego, upamiętniająca 97 rocznice jego śmierci.

Na terenie przykościelnym rozsiane są groby i krzyże, upamiętniające poległych w powstaniach i ostatniej wojnie.